Kanon 

Historia polskich i rosyjskich rewolucjonistów o potężnym ładunku emocjonalnym i ideowym. Napisane w 1908 roku Płomienie nazwane zostały niegdyś „pierwszą polską powieścią intelektualną”. Brzozowski w swej literackiej odpowiedzi na Biesy Dostojewskiego z wielką pasją ukazał ideową panoramę okresu przełomu XIX i XX wieku, oddając w niej głos głównie krytykom kapitalizmu, tradycjonalizmu, ziemiańskiego konserwatyzmu i klerykalizmu. Nie jest to jednak tylko świadectwo sporów dawno minionej epoki – refleksje i kłótnie bohaterów Płomieni o polskość, pojęcie narodu, źródła społecznych konfliktów, związki pomiędzy ekonomią, kulturą, ideologią i polityką w wielu momentach pozostają równie inspirujące jak przed 100 laty. Do młodzieńczej fascynacji lekturą Brzozowskiego przyznają się m. in. Czesław Miłosz, Leszek Kołakowski, Andrzej Mencwel czy Adam Michnik. Głównym tematem książki „kultowej” dla kilku pokoleń lewicowej młodzieży XX wieku jest problem relacji pomiędzy jednostką i jej twórczym potencjałem, a zastanymi warunkami społecznymi, a także żarliwe poszukiwanie dróg naprawy świata.

O AUTORZE

Stanisław Brzozowski (1878-1911) – polski filozof, pisarz, krytyk literacki i teatralny, historyk idei. Czerpiąc z twórczości Marksa, Sorela, Nietzschego, Carlyle'a, Schelley'a i kard. Newmana, głosił konieczność zaangażowania twórcy w kształtowanie życia społecznego. Będąc zwolennikiem materializmu historycznego, sprzeciwiał się jednocześnie jego deterministycznej wersji i wszelkim koncepcjom uprzedmiatawiającym człowieka. Był błyskotliwym krytykiem polskiej myśli filozoficzno-społecznej i analitykiem dzieł literackich, a zarazem obserwatorem polskiej i europejskiej codzienności. Piętnował tradycjonalizm, zaściankowość i prowincjonalny charakter głównych nurtów polskiej literatury, szczególnie zaś historycznych powieści „ku pokrzepieniu serc”, której reprezentantem (i największym ideowym oponentem Brzozowskiego) był Henryk Sienkiewicz. Jego Idee, Legenda Młodej Polski, Głosy wśród nocy oraz powieści Płomienie i Sam wśród ludzi kształtowały kolejne pokolenia polskiej inteligencji zaangażowanej. O Brzozowskim pisali m.in. Andrzej Stawar (O Brzozowskim, Warszawa 1961), Czesława Miłosza (Człowiek wśród skorpionów, Paryż 1962), Leszka Kołakowskiego, Adama Michnika, Andrzeja Mencwela (Kształtowanie myśli krytycznej, Warszawa 1976), Marii Janion czy Andrzeja Walickiego (Drogi myśli, Warszawa 1977), by wymienić tylko najważniejszych, w tym tych, którzy poświęcili Brzozowskiemu osobne monografie. Stanisław Brzozowski jest patronem środowiska „Krytyki Politycznej”, którą wydaje Stowarzyszenie jego imienia.